کتاب دلدادگان آزادی (فرهنگ نامه زندانیان سیاسی دوره پهلوی) منتشر شد.
📓 کتاب دو جلدی دلدادگان آزادی (فرهنگ نامه زندانیان سیاسی دوره پهلوی)
🖋 به اهتمام جلیل امجدی و محسن علی نژادقمی توسط انتشارات رسانش نوين منتشر شد.
كتاب دلدادگان آزادي، مجموعه فرهنگ نامه اي آن دسته از زندانيان سياسی است كه مدتى از عمر خود را صرف مبارزه با رژيم پهلوى كرده اند. اين مبارزان در فواصل زمانی مختلف، يک بار و يا بيشتر به زندان افتادند و پس از تحمل شكنجه، محكوميت و حبس خود، به تدريج تا آستانه پيروزى انقلاب اسلامى از زندان آزاد شدند.
در اين مجموعه، اطلاعات مستندی از هر مبارز سياسی، در اختيار علاقمندان و پژوهش گران قرارگرفته است. لازم به يادآوري است که هر زندگی نامه، مستند به منابعي است که در پايان آن آورده شده است.
تلاش مولفان اين مجموعه، معرفى و بهدست دادن گزيده اي از زندگى، مبارزه، دستگيری، بازجويی، شکنجه و زندان مخالفان سياسى حکومت پهلوى است و نيز آشنايى خوانندگان با فضاي سياسى آن دوران، براى دستيابى به رهيافت هاى نوين در مطالعات جامعه شناختي و ميدانى تاريخ معاصر مى باشد.
مولفان اين مجموعه اميدوار هستند در آينده اى نزديك بتوانند زندگي و مبارزات ديگر زندانيان سياسي دوران پهلوی و تاريخ شفاهى زندگى آنان را در ديگر مجلدات اين مجموعه منتشر سازند.
آقایان جلیل امجدی و محسن علی نژاد قمی مولفین و ناشر کتاب در گفتگوی اختصاصی با موزه عبرت ایران از فراز و فرود تالیف و تدوین کتاب دلدادگان آزادی روایت کردند. ایشان در بخش هایی از گفتگو به تاریخچه و سیر گردآوری زندگینامه زندانیان سیاسی مسلمان قبل از انقلاب و انتشار کتاب اشاره داشتند.
در ادامه خلاصه ای از گفتگوی مذکور آمده است:
«کتاب فرهنگنامه زندانیان سیاسی دوره پهلوی که مشتمل بر 400 زندگینامه و فرازهای مهم زندگی مبارزان دوران پهلوی است و سند بسیارمهمی در تاریخ معاصر ایران محسوب میشود. بیش از 4 دهه است که از سقوط رژیم پهلوی سپری میشود با گذر و پا به عرصه گذاشتن نسلهای بعد انقلاب هرچه از دوران سقوط رژیم پهلوی دور میشویم متأسفانه حافظه تاریخی نسلها به تدریج کمرنگ شده است و به فراموشی سپرده میشود. همچنین عدم اشراف و آگاهی لازم از دوران رژیم پهلوی سبب شده بود که بازماندههای رژیم شاه و عوامل امنیتی رژیم شاه که باقی ماندند و در خارج از کشور هستند یا کسانی که تحت تأثیر یا به هرحال در این فاز فکری بودند با استفاده از انفصال تاریخی که صورت گرفته است در کتابها و مصاحبههای خودشان قاطعانه اعلام کنند که شکنجه و سرکوب در دوران پهلوی در زندانها نبوده است.
کتاب فرهنگنامه زندانیان سیاسی دوره پهلوی یا دلدادگان آزادی شرح بخشی از زندگی بیش از 400 تن از مبارزانی است که شکنجه شدند، زیرشکنجه به شهادت رسیدند و یا به جوخههای اعدام سپرده شدند. این کتاب سندگویا و زندهای است که طلسم دروغین حامیان شکنجه و سرکوب را باطل میکند. این کتاب مستند و اقامه دعوایی است برعلیه کشورهایی که در طول دوران رژیم ستم شاهی از رژیم شاه در سرکوب مردم حمایت میکردند و به آموزش نیروهای ساواک میپرداختند تا با شیوههای مدرن با استفاده از ابزارهای مدرنی که در اختیار رژیم شاه قرار میدادند مثل آپولو و دستگاههای دیگری که وجود داشته دهان آزادی خواهان را بگشایند تا فریاد آزادی خواهیشان را خاموش کنند.
این کتاب در دو جلد منتشر شده و درواقع یک پیشینه درازی دارد. نخستین بار ایده این فکر در سال 1380 رقم خورد. این نگرانی وجود داشت که مرور زمان باعث شود خاطرات زندانیان سیاسی قبل از انقلاب کمرنگ شود و به تدریج به بوته فراموشی رود بطوریکه برخی دوستان که به تدریج پا به دوره سالخوردگی میگذاشتند هنوز اثر مکتوبی از خودشان نگذاشته بودند که ببینند نسلهای آینده میخواهند چه قضاوتهایی راجع به تاریخ دوره گذشته داشته باشند. با این نگرانی با کانون زندانیان سیاسی مسلمان قبل از انقلاب مذاکرات و صحبتی شد.قرار بر این شد که ما طرح پژوهشی را تعریف کنیم که براساس آن در مجلداتی به تدریج زندانیان سیاسی قبل از انقلاب را معرفی کنیم. در این معرفی لازم بود که مشخصاتی از ردههای سنی، خاستگاه جغرافیایی، طبقاتی، فرهنگی و تحصیلی و همچنین محیط و بستر مبارزاتی که این مبارزین داشتند مثل مدرسه دانشگاه بازار حوزه و خارج از کشور اینها هم مشخص شود. علاوه بر این باید به پرسشهایی از زندگی مبارزاتی این عزیزان پاسخ داده میشد مثل چطوری و با چه انگیزههایی وارد فاز مبارزه با رژیم شاه شدند؟ چه فعالیتهایی پیش از دستگیری داشتند؟ چطور دستگیر شدند؟ دوره بازجویی و شکنجهشان چطوری بود؟ اطلاعاتی هم درباره دادگاه نظامی، دادگاه اول و دادگاه دوم و میزان محکومیت، دفاعیات داخل دادگاه و دفعات محکومیت، زندانهای دوران حبس، اتفاقات و حوادثی که در داخل زندان در درگیری با خود پلیسی که در داخل رژیم کنترل میکرد و فعالیتها را محدود میکرد و تاریخ آزادی، این پارامترهایی که باید به آن توجه می شد. ما از طریق فرم هایی که آزادگان پر کرده بودند و گفتگو یا مصاحبه با آنان توانستیم یک آمار و مستنداتی از زندانیان سیاسی دوره پهلوی بدست آوریم. نشریات و منابع کتابخانهای،اسناد و بولتن های دوره پهلوی و کتب خاطرات و زندگینامه های خود نوشت نیز از دیگر منابع برای تکمیل این پروژه بود. از زندگی مبارزانی که اطلاعات خیلی خوبی داشتند ما حداقل یک صفحه برای این زندانیان درنظرگرفتیم و بعضی از دوستان زندگینامه پربارتری داشتند حداکثر 15 صفحه برای آنان اختصاص داده شده است. جلد اول کتاب نخستین بار در سال 1383 منتشر شد که شاید دوستان این کتاب را دیده باشند، جلد دوم هم پس از آماده سازی برای انتشار با مشکلاتی مواجه شد که نتوانست مجوز انتشار بگیرد.
دو دهه از انتشار نخستین جلد کتاب دلدادگان آزادی سپری شده بود و لازم بود که یک بازنگری به جلد اول و جلد دوم بشود. بخصوص کاستی که در جلد اول و دوم بود این بود که منابع زندگینامهها ذکر نشده بود. بر همین راستا در چاپ جدید در پایان هر زندگی نامه منابع آن تماما ذکر شده است. در این کار تلاشمان این بود که علاوه بر ثبت زندگینامه مبارزان راه آزادی در تاریخ معاصر ایران منبع مناسبی برای علاقهمندان و پژوهشگران و نسلهای آینده شود و به میراث گذاشته شود، امیدواریم که این مجلدات ادامه پیدا کند.این مجموعه به شکل الفبایی تنظیم شده است که از حرف الف تا شین در جلد اول است و از حرف شین تا ی در جلد دوم است و مجلدات بعدی که انجام شود سعی میشود همین روال انجام شود. دوستانی که زندگی نامهشان در این جلدها نیامده است. ما خواهش میکنیم که خودشان اگر مستنداتی دارند، منابع زندگینامه دارند، اسناد یا پروندهشان را دارند در اختیار ما برای چاپ مجلدات بعدی قرار دهند.
بایستی اشاره کنیم که دو مقاله پژوهشی بسیار خوب در کتاب چاپ کردیم؛ در جلد اول درباره ساواک، زندان و زندانیان سیاسی است که به هرحال تاریخچه شکلگیری ساواک و زندانهای دوره پهلوی و بحث زندانیان در آنجا اشاره شده است که مجموعاً یک مقاله پژوهشی خیلی خوب است و در جلد دو هم درباره بازجویی و شکنجه در زندان دوره پهلوی آورده شده است که باز در آنجا هم مقاله پژوهشی خیلی خوبی ارائه شده است.
ما مولفین خیلی دلمان میخواهد که این مسیر ادامه یابد و شما خودتان هم در اینجا یک نهادی هستید که داری کاری را در حوزه تاریخ معاصر ایران انجام میدهید و متولی کاری هستید که مربوط میشود به زندانیان سیاسی استحضار دارید دیگر ما به عنوان افراد مستقل و بخش خصوصی در حوزه نشر و پژوهشگرانی که خودمان علاقهمند هستیم که این کار را انجام دهیم اگر یاری نهادهایی مثل کانون زندانیان سیاسی، موزه عبرت و جاهای دیگر اگر باشد ما میتوانیم ادامه این مسیر را طی کنیم تا لااقل مجموعه را تا آنجاییکه امکان پذیر است غنی ببخشیم و در اختیار پژوهشگران و علاقهمندان قرار دهیم و طبعاً در کنار کارهایی که شما انجام میدهید و در کنار کارهایی که مرکز اسناد انقلاب اسلامی و… به عنوان یک مجموعه مستند و منبعی که برای پژوهشگران و آینده تاریخی ایران میتواند قابل ارجاع و استناد شود به همین خاطر ما دست یاری به سوی همهی کسانی که در حوزه تاریخ معاصر کاری انجام میدهند و امکاناتی دارند دراز میکنیم که این کار تکمیل شود و ادامه پیدا کند.»