4 دی، سالروز شهادت آیت الله غفاری در زندان قصر
4 دی، سالروز شهادت آیت الله غفاری در زندان قصر
شکنجه و شهادت
شهید آیتالله حسین غفاری پس از تحمل وحشیانهترین شکنجههای قرون وسطایی رژیم پهلوی در حالی که هنوز محاکمهاش به پایان نرسیده بود، در روز 22 / 9 / 1353 به بهداری ندامتگاه مرکزی قصر منتقل و با نظر دکتر طاهری به علت تب، فشار خون و اختلالات ادراری بستری شدند. ایشان در تاریخ 4 / 10 / 1353 در ساعت 15:30 طبق نظر دکتر یارسلطانی، پزشک نگهبان بهداری ندامتگاه فوت میکنند و جنازه وی جهت تعیین علت مرگ به اداره پزشکی قانونی منتقل میشود.
در مورخه 7 / 10 / 1353 از دادستانی ارتش با اداره کل پزشکی قانونی مکاتبه میشود که «خواهشمند است نتیجه آزمایش آسیبشناسی از جسد غیرنظامی حسین غفاری و علت فوت ایشان به دادستانی اعلام شود.» و اداره کل پزشکی قانونی گزارش معاینه جسد را که به امضای سه نفر از پزشکان رسید و در آن علت مرگ را خونریزی مغزی تشخیص دادند، چنین عنوان کرد: «جسد متعلق به مردی است حدود 55 سال سن با قد 175 سانتی متر و استخوان بندی درشت، موهای سر کوتاه و دارای ریش سفید و سیاه که آثار چند لکه کبودی مربوط به زمان حیات که در حال زرد شدن میباشد(حدود یک هفته از وقوع آنها گذشته است) که به بزرگی یک بادام پوست دار در فاصله پهلوی چپ و 3 لکه به قدر سکههای 1 و2 ریالی در ناحیه کنار خارجی زانوی راست – کنار داخلی زانوی چپ و سمت پایین و خارج ساق پای راست و یک لکه دیگر با قطر یک سکه 2 ریالی در پشت زانوی راست مشاهده میگردد که باز شد. در طرح زیر جلدی نیز کبودی وجود دارد. در ناحیه پشت آثار کورکهای متعدد که بهبودی یافته است در ناحیه سرین و کمر و پشت دیده میشود و علائم دیگری از ضرب و آثار جرح و خفگی و … مشاهده نگردید. پوست سر برداشته شد، زیر آن خونمردگی و شکستگی استخوان دیده نمیشود و ناحیه پشت گردن و طولی ستون فقرات پشتی و کمری باز شد، در کل علایمی از خونمردگی مشاهده نمیشود. داخل جمجمه دیده شد، در سمت راست خونریزی و لخته بودن به وزن 120 گرم در مقایسه… دیده میشود که روی نیمکره سمت راست هم بر اثر فشار گودی گذاشته است. پایین… خونی است. قفسه روی شکم باز شد… طحال بزرگتر از معمول و کبد کمی سفت و سایر احشاء وضع عادی پس از مرگ دارند. با توجه به علائم فوق، علت مرگ، خونریزی مغزی تعیین گردید.»
در مورد شهادت آیتالله حسین غفاری دو نکته قابل توجه است؛ اول این که زمان دستگیری و انتقال به زندان، هیچگونه نشانهای از بیماری در ایشان وجود نداشت و دیگر این که اسناد و مدارک موجود و مکاتبات ساواک با پزشکی قانونی بیانگر وجود تناقضات فراوان در مورد علت فوت ایشان است. به طور مثال، در یک گزارش علت فوت، کهولت سن و بیماری کلیوی ذکر شده و در گزارش دیگر، بیماری قلبی و سکته و در گزارش سوم، خونریزی مغزی علت مرگ اعلام شده است و این در حالی است که پزشکی قانونی پس از معاینه جسد اعلام میکند آثاری از کبودی در نقاط مختلف بدن ایشان مشاهده شده که منشا آن به یک هفته قبل بر میگردد.
حجتالاسلام هادی غفاری فرزند ایشان نیز پیرامون تحویل جنازه پدر میگوید: «رفتیم که جنازه را تحویل بگیریم، یکی از بازجوها گفت: این جا بنویسید که ایشان در بیمارستان از دنیا رفته است. گفتم: من در بیمارستان نبودم و ایشان را آن جا ندیدم. گفت: اگر ننویسی، دوباره به زندان برمیگردی. مادرم گفت پسرم اگر بنویسی، شیرم را حلالت نمیکنم و من ننوشتم … غروب تماس گرفتند که بیایید جنازه را ببرید. ما را به پزشکی قانونی بردند و من دیدم که بدن ایشان خونآلود بود توی تابوت و نیمی از صورتشان سیاه بود … و سرهنگ بهداد، دادستان ارتش نیز ضمن تحویل جنازه چنین خطاب کرد: پدرتان را در زندان کشتیم، جیکتان در بیاید شما را هم میکشیم. برای ما هیچ مهم نیست. جنازه را تحویل بگیرید و تنها با اقوام نزدیک خود به بهشت زهرا بروید و او را در آنجا دفن کنید و بعد به خانه بروید و ساکت بمانید.»
فریدون شادافزا از معروفترین شکنجهگران ساواک که به «شاهین» معروف بود نیز در بازجویی خود در سال 1358 اعتراف میکند که منوچهر وظیفهخواه، پرویز متقی، مقدم، عطارپور، حسینی، نوذری، ناصری و تهرانی که از مأموران ساواک بودند، در به شهادت رساندن آیتالله غفاری دست داشتهاند.
رژیم پهلوی برای سرکوب مخالفان معمولا از روشهایی مانند ممنوعالمنبر کردن، زندانی کردن، شکنجه روحی و جسمی، تبعید و… استفاده میکرد، اما شهید آیتالله حسین غفاری در مبارزه با رژیم چنان استوار و شجاعانه ایستاد و حاضر به مصالحه نشد که رژیم پهلوی چارهای جز به شهادت رساندن ایشان نداشت. همسر آیتالله غفاری و دختر و پسر ایشان نیز بارها توسط رژیم دستگیر و زندانی شدند و از این لحاظ خانواده شهید آیتالله حسین غفاری جایگاه ویژهای در تاریخ مبارزات انقلاب اسلامی دارند. پاسخهای محکم و قاطع ایشان باعث عصبانیت بازجویان ساواک میشد و به همین دلیل با وجود سن وی، او را تحت شدیدترین شکنجهها قرار میدادند.
مرکز بررسی اسناد تاریخی