زندگینامه
شهید آیتالله مرتضی مطهری در سیزدهم بهمن سال 1298ه.ش در قریه فریمان واقع در 75 کیلومتری شهر مشهد در خانوادهای مذهبی و روحانی به دنیا آمد. پدرش حاج شیخ محمد حسین سالها در نجف اشرف به تحصیل علوم اسلامی پرداخت و پس از مدتها سیر و سفر در عراق، عربستان و مصر به زادگاه خویش بازگشت و تا پایان عمر در آنجا ماند. وی از شخصیتهای روحانی و مورد توجه این قریه بود. پدر شهید مطهری از شاگردان آخوند خراسانی بود که در 1313 ﻫ.ق. از نجف به مشهد باز میگردد. تقوا و فضایل اخلاقی این شخصیت روحانی و ربانی زبانزد عام و خاص بوده است. آیتالله نجفی مرعشی ایشان را شخصیتی بینظیر میدانست.
مادر شهید مطهری، بانو سکینه دختر آخوند ملاجعفر روحانی بود[1] که اطلاعاتی درباره طب سنتی داشت و به معالجه بیماران روستای فریمان میپرداخت و دارای حافظهای قوی و قدرت بیان بالایی بوده است. استاد مطهری از پدر خود با عنوان طبیب روحانی و از مادرش با عنوان طبیب جسمانی یاد کرده است. شهید مرتضی مطهری پس از طی تحصیلات اولیه در مکتبخانه شیخ علیقلی و نیز نزد پدرش، به فراگیری دروس ابتدایی پرداخت و از 1313ش و در سن 15 سالگی به مشهد رفت و دو سال در مدرسه ابدالخان مقدمات علوم اسلامی را فراگرفت. در پی تخریب منزل پدری در فریمان توسط عمال رضاخانی مجبور به ترک مشهد و بازگشت به فریمان و قلندرآباد شد و با مطالعه کتابهای پدرش روزگار را سپری کرد.
آغاز فعالیتهای سیاسی
آغاز فعالیتهای سیاسی آیتالله مطهری را بایستی از سال 1337ش دانست؛ زیرا در این سال بود که شهربانی[19] و ساواک هر دو، گفتار و کردار وی را به واسطه مأموران خود تحت مراقبت قرار دادند.[20] ساواک در ابتدا وی را از نظر خط مشی سیاسی منزوی و قدری مصدقی میدانست؛ چرا که از نظر ایشان مصدق وطنپرست بوده است.[21]
آیتالله مطهری همچنین از سخنرانان انجمن اسلامی بود و در منزل افراد مختلف سخنرانی میکرد که در بعضی از این سخنرانیها مهدی بازرگان، یدالله سحابی، دکتر شمسالدین جزایری، شیخ آیتی بیرجندی و… نیز حضور داشتند.[22] توحید، نبوت، معاد، مسئله حجاب، بردگی از نظر اسلام، ربا، بانک و بیمه، نمونهای از درس و بحثهای آیتالله مطهری در این انجمن بود. ایشان در یکی از همین جلسهها که در منزل علی بابایی درباره اوضاع آن روز کشور سخنرانی میکرد، میگوید: «مطابق قوانین اسلام و دستور حضرت رسول(ص) مقررات کشور باید به طور واضح انجام و وضع فرهنگ تغییر کند. وکلا و وزرایی که فعلاً در رأس کار هستند، از کار برکنار و دولت با مردم در تمام امور مشورت نماید و مصالح ملت را در نظر بگیرد و طبق گفتار صریح حضرت رسول اکرم(ص)، بیگانه باید از کشور اسلام اخراج شود ولی به طوری که امروز مشاهده میکنیم، چرخ اصلی مملکت ما در دست بیگانگان است و کسانی که امروز بر ایران حکمفرمایی میکنند طبق دستور خارجیها عمل مینمایند.
شهادت
آیتالله مطهری ساعت 22 و 30 دقیقه سه شنبه 11 اردیبهشت ماه 1358 خورشیدی هنگام بازگشت از جلسه شورای انقلاب که در منزل دکتر یدالله سحابی برگزار شده بود، توسط گروه فرقان مورد سوء قصد قرار گرفت و به شهادت رسید.